زماني كه زنبور عسل شهد گل هاي گياهان مختلف را جمع آوري ميكند عسل توليد مي گردد، البته زماني كه به جاي شهد گل ها از شكر براي تغذيه ملكه زنبور عسل استفاده شود، ديگر آن ماده توليد شده عسل نام ندارد. به طور كلي براي كنترل كيفيت عسل بايد به دو اصل يعني طبيعي بودن عسل و دارا بودن كيفيت مناسب براي مصرف كننده توجه ويژه داشت. تشخيص عسل طبيعي يكي از مواردي است كه براي مصرف كننده بسيار حائز اهميت است.
تشخيص عسل طبيعي چگونه است ؟
علت بوجود آمدن تقلب در مواد غذايي به ويژه عسل طبيعي
وجود ناخالصي ها در مواد غذايي به سال هاي دور بر مي گردد و از دوران قديم در زمينه هاي مختلف صورت مي گرفته است، البته شدت تقلب ها در جوامع كوچك بسيار كم بوده ولي با گسترش شهر نشيني و بزرگ شدن مراكز توليد، انواع روش هاي افزودن ناخالصي در مواد غذايي گوناگون بويژه عسل نيز افزايش يافت. متاسفانه در كشورهاي مختلف از اين روش ها در توليد مواد غذايي مانند عسل نيز استفاده مي شود. فقط كشورهايي كه قوانين بسيارمحكمي براي توليد مواد غذايي دارند از اين مشكلات دور هستند و مقررات و مجازات بسيار سنگيني براي افراد سودجو وضع گرديده است.
با داشتن اطلاعات كافي ازمشخصات عسل طبيعي، تشخيص عسل طبيعي كاري ساده خواهد بود. بهتر است براي تشخيص عسل طبيعي از چگونگي توليد آن آگاه شويم. عسل با جمع آوري شهد گل ها توسط زنبور عسل توليد مي گردد. به صورت كلي مي توان تقلبات در عسل را به افزودن آب، افزودن شكر و اسانس ها به آن تقسيم بندي كرد. بايد براي ورود به بازار عسل از دو مرحله طبيعي بودن و تعيين كيفيت عبور كند.
عسل طبيعي چه تفاوت هايي با عسل تقلبي دارد ؟
مسلما نحوه تشخيص عسل طبيعي و مرغوب بوسيله مردم بدون استفاده از امكانات تخصصي كار ساده اي نيست، البته كساني كه مداوم با عسل سر وكار دارند به صورت تجربي با نحوه تشخيص عسل طبيعي آشنايي دارند، ولي هنوز يك روش آسان براي افراد عادي وجود ندارد كه به راحتي ناخالصي عسل را تشخيص بدهند و به طور دقيق فقط در آزمايشگاه هاي مواد غذايي، طبيعي بودن عسل قابل تشخيص است. مهمترين اصل براي تشخيص عسل طبيعي و يك خريد مطمئن اين است كه به فروشگاه هاي معتبر و يا افرادي كه از سابقه توليدشان آگاه هستند، خريد نمايند.
اگر راه اول وجود نداشت و شما به افراد با اعتماد دسترسي نداشتيد بهتر است با دقت به برچسب فروش و نام و نشاني شركت توليدي، شماره روانه بهداشتي توجه داشته باشيد. اگر از فروشندگان گذري خريد مي كنيد براي تشخيص عسل طبيعي شيشه عسل را برگردانيد سرعت بالا و پايين رفتن عسل و تشكيل حباب و كش آمدن عسل براي تشخيص استفاده مي شود ولي در اين زمينه بايد مطلع باشيد كه برخي فروشندگان شرايط آب و هوايي را طوري تنظيم مي كنند كه اين نوع تشخيص با اشتباه مواجه مي شود به اين صورت كه در هواي سرد عسل از حالت سفتي بيشتري برخوردار است.
تشخيص عسل طبيعي از روي كيفيت عسل چگونه است ؟
عسلي كه رطوبت پايين ۱۳ درصد داشته باشد عسلي است كه از كيفيت بالايي برخوردار است و اين يك نحوه تشخيص عسل طبيعي است. قارچهاي عسل در دماي كمتر از يازده درجه سانتي گراد رشد نمي كنند. برخلاف ايرانيان در بسياري از نقاط دنيا نحوه تشخيص عسل طبيعي شكرك است، شكرك نشان دهنده سلامت عسل است.
البته بايد توجه داشته باشيد كه عسل شكرك زده بايد داراي بافتي نرم باشد و نبايد روي زبان حس شود زيرا عسل هاي شكرك زده اي كه بافت دانه درشت دارد معمولا به خاطر عسل حرارت ديده و تغذيه شده با آب شكر است. نحوه تشخيص عسل طبيعي از روي مزه نيز امكان پذير است، وقتي عسلي كه از شربت شكر بوجود آمده است را مزه كنيد، فقط مزه شيريني احساس مي كنيد ولي مزه عسل طبيعي به جز شيريني داراي طعم مطلوب عسل كه از شهد گل هاي مختلف ايجاد شده است نيز است.
تشخيص عسل طبيعي از رايحه عسل نيز امكان پذير است اگر بعد از مدتي كه درب ظرف عسل بسته است آن را باز كنيد بوي قوي عسل طبيعي را متوجه خواهيد شد. حلاليت عسل نيز به شما براي نحوه تشخيص كمك مي كند اگر مقداري از عسل را در آب سرد بريزيد حالت چسبندگي خود را حفظ مي كند و به سرعت حل نميشود. اين حالت در عسل خالص بوجود مي آيد و اگر ناخالصي داشته باشد در هنگام ريخته شدن در آب از هم مي پاشد و ياداراي مقدار زيادي آب است. تشخيص عسل طبيعي مجموعه اي از پارامترهايي است كه گفته شد البته اندازه گيري برخي از مقادير در عسل توسط آزمايشگاه نيز در تشخيص تاثير دارد.
عسلك چيست ؟
عسل طبيعي را چگونه از عسلك تشخيص دهيم ؟ دانستن پاسخ اين سوال به سما در انتخاب عسل مرغوب كمك مي كند. زماني كه در طبيعت شهد كمياب است زنبور عسل مواد قندي كه توسط حشراتي مانند شته و شپشك توليد شده را مصرف مي كند و به عسل تبديل مي كند و در سلول هاي قاب ذخيره مي كند. به اين نوع عسل، عسلك گفته مي شود كه از نظر عطر و رنگ و مواد متشكله آن از كيفيت كمتري برخوردار است، نسبت به عسل طبيعي تيره تر است و قند دكستروز كمتري دارد، قندهاي مركب، موادمعدني، نيتروژن و مواد اسيدي عسلك بيشتر از عسل است.
در آزمايشگاه چه مواردي را براي تشخيص عسل طبيعي بررسي مي كنند ؟
يكي ديگر از تقلب هايي كه براي توليد عسل صورت ميگيرد، استفاده از شكر و گلوگز مايع به عسل طبيعي است. از كارهايي كه زنبورداران براي توليد عسل تقلبي با ناخالصي انجام مي دهند قرار دادن مقداري شكر، شيره انگور و يا شيره ساير ميوه هايي كه داراي قند فروكتوز است زماني كه زنبور از اين مواد براي توليد عسل استفاده ميكند ديگر مشخصات عسل طبيعي را نخواهد داشت. نحوه تشخيص عسل طبيعي در اين شرايط اندازه گيري مقدار قندهاي احيا كننده و نسبت فروكتوز به گلوكز است. مقدار قندهاي احيا كننده بايد بيشتر از ۶۵ درصد باشد.
نسبت فروكتوز به گلوكز در عسل طبيعي يك است. روش هاي آزمايشگاهي دقيق تر ديگري نيز وجود دارد كه تخصصي است مثلا آزمايش پلاريمتري كه در صورتي كه عسل طبيعي باشد نور به سمت چب منحرف مي شود در صورتي كه اگر گلوكز مايع يا شكر اضافه شده باشد نور را به سمت راست منحرف مي كند. آزمايش هاي ديگر كه هر كدام با جزييات بيشتري به مواد تشكيل دهنده عسل مي پردازند و موجب مي گردند كه نحوه تشخيص عسل طبيعي آسان گردد.